Antik Yunan’da Dünya’nın sonunun nasıl geleceği işe bu türlü hayal ediliyordu
Son vakitlerde dünyanın sonuyla ilgili görüşlerimiz, epeyce şiddetli iklim krizi ve nükleer savaş tehdidinden, yapay zekanın bizi bünyesine katıp yerimize geçeceği hayallerine ve büyük sarsıntılara kadar geniş bir spektrumda yer alıyor.
Bunların öncesinde, Dünya’yı kana bulayan melekler ve İskandinav mitlerindeki Ragnarök üzere kıssalar vardı. Ve alışılmış ki, Antik Yunanlılar da dünyanın sonu hakkında kendi fikirlerine sahipti.
Antik Yunan’da Dünya’nın sonu kehanetleri
Filozoflar Platon ve Aristoteles de dahil olmak üzere birçok Antik Yunan için dünya sona ermiyor, tekrar eden bir döngü içerisinde bulunuyordu. Platon bir felaketten sonra hayatta kalanların her vakit Dünya’yı tekrar inşa edileceğine inanıyordu. Stoacıların birçok, yeni bir döngü yine başlamadan evvel (Platon’a nazaran her 36.000 yılda bir), kozmosun periyodik olarak yok edildiği Ekpyrosis‘e inanıyordu.
Yunan mitolojisi ve ideolojisi, insanlığın ve dünyanın sona ermesine odaklanmak yerine, geçmişin rablerinden ve felaketlerinden daha fazla bahsediyordu. Lakin, eski yazılarda geçmiş ve gelecek kıyametlerle ilgili birtakım açıklamalar da bulunuyor.
Yunan şair, iktisat filozofu, Homeros‘un çağdaşı ve bazen de tarih kayıtçısı olan Hesiod, ilahların insanlığı yok ettiği bir cins kıyametten kelam ediyor.
Hesiod epik şiiri İşler ve Günler’de (MÖ 700) insanlık tarihini beş devrini farklı çağlara ayırıyordu. Altın, Gümüş, Bronz, Kahramanlık ve Demir Çağları olarak isimlendirilen bu devirler, Yunan mitolojisinin merceğinden insanlığın ilerlemesini tanımlıyor.
Bunların birincisi, “Olympus’ta yaşayan ölümsüz rablerin ölümlü insanlardan oluşan altın bir ırk yaratmasından” çabucak sonra yaşanan Altın Çağ’dı. Akabinde “gümüşten ve açık orta daha az asil olan ikinci bir nesil” geldi. Daha sonra, müthiş ve güçlü ve şiddete meraklı üçüncü bir jenerasyon olan Tunç Çağı geldi.
Hesiod’un yazdığına nazaran “bunlar kendi elleriyle yok edildi ve soğuk Hades’in rutubetli konutuna geçti ve geride hiçbir isim bırakmadı: “Korkunç olsalar da, kara Vefat onları yakaladı ve güneşin parlak ışığını geride bıraktılar.”
Bu efsanenin kimi versiyonlarında Zeus, Tunç Çağını sonlandırmak için bir sel gönderiyor.
Tanrısal bir kahraman-insan ırkı
Zeus, bu olayın akabinde, ortalarında Perseus, Odysseus ve Achilles’in de bulunduğu Yunan mitolojik kahramanlarının birçoklarının yaşadığı varsayılan “tanrısal bir kahraman-insan ırkını” yarattı. Hesiod, kahramanlar çağında değil, sonraki çağda doğduğu için bu durumdan çok memnun değildi.
“Çünkü artık nitekim demirden bir ırk var ve beşerler gündüzleri emek ve üzüntüden, geceleri ise yok olmaktan asla dinlenmezler ve ilahlar onların üzerine büyük belalar açacak…” Hesiod, bu “acı” ve “katı yürekli” çağın son olacağına inanıyordu: “Ama buna karşın, bunların bile kötülüklerine karışmış bir uygunluk olacak. Ve Zeus, bu ölümlü insan ırkını, doğduklarında şakaklarında beyaz saçlar olmaya başladıklarında da yok edecek.”
Hesiod, bu çağ hakkında daha fazla detaya giriyor ve bu çağı, kötülük yapanların şiddetli aksiyonları için övgü aldıkları ve insanlığın berbatlıktan zevk aldığı bir vakit olarak tanımlıyor: “Ve sonra Aidos ve Nemesis, beyaz cüppelere sarınmış tatlı biçimleriyle, geniş yollu dünyadan gidecekler ve ölümsüz ilahların topluluğuna katılmak için insanlığı terk edecekler: ve ölümlü insanlara acı acılar kalacak ve berbatlığa karşı hiçbir savunmaları olmayacak.”
